Οι Άγιοι Νεομάρτυρες Χρήστος (ιερέας) και Πανάγος

                                            

Ο Άγιος Νεομάρτυς Πανάγος γεννήθηκε στη Γαστούνη. Υπήρξε έγγαμος και πατέρας ενός τουλάχιστον αγοριού. Σύμφωνα με παρεχόμενη πληροφορία του συναξαρίου του, ασχολήθηκε με τα κοινά και μάλιστα υπήρξε επανειλλημένως σύντιχος της Γαστούνης. Όταν οι Τούρκοι ανεκατέλαβαν την Πελοπόννησο, το έτος 1716 (έπειτα από τριακονταετή παραμονή των Ενετών) ο Οσμάν Πασάς που κατέλαβε τη Γαστούνη έχοντας καλές σχέσεις με τον Άγιο Πανάγο (ο οποίος τότε ήταν σύντιχος τότε της Γαστούνης) του έδωσε την δυνατότητα διαφυγής αφού επρόκειτο να εξαπολύσει διωγμό κατά των Χριστιανών Ελλήνων. Ο Άγιος Πανάγος εκείνη την περίοδο ασθένησε και ήταν αδύνατον λόγω της ασθενείας του να διαφύγει, παρέμεινε πλέον στην Γαστούνη όπου έμελλε να χύσει το αίμα του υπέρ Χριστού.

Κατά την περίοδο που ήδη αναφέρεται οι Χριστιανοί άρχισαν να εκδιώκονται από τον λυσσαλέο κατακτητή της Γαστούνης Μουράτ Αγά. Τα φαινόμενα του εξισλαμισμού καθώς και της αρνησηθρησκείας ήταν έντονα (αξίζει να σημειωθεί ότι και οι γονείς του Αγίου Πανάγου ήταν αρνητές), Στο στόχαστρο του Μουράτ Αγά μεταξύ άλλων ήταν και ο Άγιος Πανάγος. Εκλήθη από τον Αγά να αρνηθεί την πίστη του προκειμένου να σωθεί. Ο Άγιος, όμως, το αρνήθηκε μη θέλοντας να προδώσει το Χριστό. Η απόφαση του Αγά ήταν απλή, ο θάνατος. Οδηγούμενος στον τόπο του μαρτυρίου του εδέχθη θάνατο δια αποκεφαλισμού. Το μαρτύριο του Αγίου έλαβε χώρα την 1η Μαρτίου 1716 .Το σώμα του δεν εδόθηκε στους Χριστιανούς για να το θάψουν, αντιθέτως παρέμεινε άταφο με την εντολή του Μουράτ Αγά για τρεις ημέρες. Μάλιστα, αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι η τιμία κεφαλή του Αγίου Πανάγου ερήφθη στα σκυλιά για να την καταφάγουν. Όμως, τα άλογα ζώα δεν επείραξαν την τιμία κεφαλή του Αγίου. Τότε, οι Μωαμεθανοί έψησαν την κεφαλή του Αγίου και την ξαναέδωσαν στα σκυλιά για να ξαναφαγωθεί. Πάλι όμως τα ζώα εσεβάστηκαν τον Άγιο. Τελικά, εδόθη το σώμα του Αγίου στους Χριστιανούς για ταφή. Ετάφη εντός του Ναού του Αγίου Νικολάου Γαστούνης. Στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου Γαστούνης φυλάσσεται τμήμα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Νεομάρτυρος Πανάγου.

Ο Άγιος Χρίστος καταγόταν από την Ανδραβίδα. Προήρχετο και αυτός από γονείς οι οποίοι ήταν αρνητές. Υπήρξε ιερέας, χειροτονημένος στην Πάτρα από τον Επίσκοπο Βυτίνης Γαβριήλ και υπηρετούσε στην ιδιαίτερη πατρίδα του την Ανδραβίδα. Ήταν έγγαμος και πατέρας τουλάχιστον δυο μικρών παιδιών. Όταν μαρτύρησε ο Άγιος Νεομάρτυρας Πανάγος στη Γαστούνη, την ίδια περίοδο συνελήφθη και ο Άγιος Χρίστος στην Ανδραβίδα και οδηγήθηκε στη Γαστούνη. Εκεί τον προσκάλεσε ο Μουράτ Αγάς να αλλαξοπιστήσει. Ήταν όμως δυνατόν ένας ιερέας να παραδώσει σε έναν Μωαμεθανό την πίστη του στον Ιησού Χριστό; Αρχικά, αρνήθηκε. Διετάχθη η φυλάκισή του μαζί με τους άλλους Iερείς της περιοχής σε κρατητήριο στη Γαστούνη. Εκεί συνέβη το εξής παράδοξο. Η σύζυγος του τον επισκέφτηκε στη φυλακή και προσπάθησε να τον πείσει να αλλαξοπιστήσει για να σωθεί ο ίδιος, αυτή και τα παιδιά τους. Τόσο ισχυρό ήταν το δέλεαρ όπου ο Άγιος Χρίστος ήταν έτοιμος να αρνηθεί το Χριστό και να υποταχθεί στους Μουσουλμάνους. Οι συγκρατούμενοι του Iερείς αμέσως τον έψεξαν για αυτή του την απόφαση και προσπάθησαν να τον μεταπείσουν έτσι ώστε να μην αρνηθεί τον Χριστό. Τότε ο Άγιος Χρίστος ήρθε στον εαυτό του και ομολόγησε ότι ήταν έτοιμος να θυσιαστεί υπέρ Χριστού παρά να γίνει αρνησήθρησκος. Και πάλι η απόφαση του Μουράτ–Αγά δεν ήταν άλλη παρά η θανατική ποινή. Στον τόπο του μαρτυρίου του Αγίου Χρίστου ο δήμιος προσπάθησε δύο φορές να τον αποκεφαλίσει αλλά το σπαθί δεν απέκοπτε την κεφαλήν του Αγίου. Μάλιστα κατά την τρίτη προσπάθεια το σπαθί συνετρίβη και έτσι ο δήμιος θανάτωσε τον Άγιο δια σφαγιασμού. Το σώμα του Αγίου παρέμεινε πάλι άταφο για τρεις ημέρες όπως ακριβώς και το σώμα του Αγίου Πανάγου και μετά ταύτα επετράπη ο ενταφιασμός του. Ετάφη εντός του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Γαστούνης και μάλιστα εντός του τάφου όπου είχε ταφεί και το σώμα του Αγίου Πανάγου. Η μνήμη των Αγίων Νεομαρτύρων είναι κοινή, την 9η Μαρτίου εκάστου έτους.

Απολυτίκιον: Ήχος Α΄ Της Γαστούνης το κλέος και Ηλείας το σέμνωμα, τους εσχάτοις εν χρόνοις Χριστόν ομολογήσαντας, Πανάγον τε και Χρίστον οι πιστοί, τιμήσωμεν εν ύμνοις και ωδαίς· αληθείς γαρ ούτοι αγωνισταί και των πάλαι μαρτύρων ώφθησαν εφάμιλλοι. Δόξα τω ενισχύσαντι Χριστώ· δόξα τω στεφανώσαντι· δόξα τω δεδωκότι συν αυτοίς Μαρτύρων όμιλον.